YAPAY ZEKA HUKUKU

Yapay Zeka (YZ) Hukuku, YZ teknolojilerinin yasal, etik ve düzenleyici yönlerine odaklanan, gelişmekte olan ve çok disiplinli bir alandır

BDU Diplomatlar Birliği Başkanı Musa Karademir açıkladı! YAPAY ZEKA HUKUKU Yapay Zeka (YZ) Hukuku, YZ teknolojilerinin yasal, etik ve düzenleyici yönlerine odaklanan, gelişmekte olan ve çok disiplinli bir alandır. Hatta hukukun normatif yeni alanıdır. YZ, sağlık, finans, ulaşım, eğitim ve yönetişim, sosyal davranış gibi toplumun çeşitli yönlerini giderek daha fazla etkilediğinden, önemli yasal ve etik soruları gündeme getirmiştir.  Doğal olarak karşımıza yeni çıkan YZ, acaba nasıl bir yasal zeminde olmalıdır? 1. Düzenleme ve Yönetişim • Ulusal Çerçeveler: Dünya çapında hükümetler, YZ sistemlerini düzenlemek için yasalar çıkarmaya başlamıştır. Örneğin, Avrupa Birliği'nin YZ Yasası, risk temelli bir düzenleyici çerçeve önermektedir. ABD, YZ Haklar Bildirgesi Planı gibi çeşitli eyalet düzeyinde ve federal girişimlere sahipken, Çin, algoritmik şeffaflık ve veri güvenliğine odaklanan düzenlemeler getirmiştir. • Küresel Koordinasyon: Birleşmiş Milletler ve OECD gibi uluslararası kuruluşlar, YZ etiği ve yönetişimi için küresel ilkeler oluşturmak için çalışmaktadır. 2. Sorumluluk ve Hesap Verebilirlik • Ürün Sorumluluğu: Bir YZ sistemi zarara neden olduğunda kim sorumludur? Örneğin, sürücüsüz bir araba kaza yaparsa, üretici, geliştirici veya sahibi sorumlu mudur?Veya YZ, bir kişiyi kasten öldürdüğünde sorumluluk kimin olacaktır? • Algoritmik Hesap Verebilirlik: Yasalar, geliştiricilerin YZ karar verme süreçlerini açıklamalarını gerektirebilir (örneğin, açıklanabilir YZ). • Cezai Sorumluluk: YZ sistemlerinin suç eylemlerini mümkün kıldığı veya kolaylaştırdığı durumların ele alınması. 3. Gizlilik ve Veri Koruma • Kişisel Veri Kullanımı: Birçok yapay zeka sistemi, genellikle kişisel bilgileri içeren büyük veri kümelerine dayanır. Bu durum gizlilik, rıza ve onayın kullanımı endişesi oluşturmaktadır. Devlet YZ nasıl kullanacak? Kurumlar/Şirketler YZ nasıl kullanacak? Kurumlar Devlete veri aktarımı yapabilecek mi? • Çıkarılan Yasalar: AB'de GDPR (Genel Veri Koruma Yönetmeliği) ve ABD'de CCPA (Kaliforniya Tüketici Gizliliği Yasası) endişelerimizin haklı olduğunu göstermektedir. • Biyometrik Veriler: Yasalar yüz tanıma ve diğer biyometrikteknolojileri giderek daha fazla düzenlemektedir. Yasa düzenlemeleri YZ odaklı özel hayatı ne kadar ve nereye kadar koruyabilecek? 4. Önyargı ve Ayrımcılık • Algoritmik Adalet: Birçok YZ sisteminin işe alma, kredi verme, güvenlik ve polisiye gibi alanlarda önyargıları güçlendirdiğini göstermiştir. Yasalar, adaleti güçlü kılarken, YZ bu adaleti reelde nasıl sağlayacak? • Ayrımcılık Karşıtı Korumalar: YZ'nin fırsat eşitliği sağlaması ne kadar mümkün olacak? 5. Fikri Mülkiyet (IP) • YZ Tarafından Oluşturulan İçeriğin Sahipliği: YZ tarafından üretilen çalışmaların telif hakkının olup olamayacağı ve bunların kime ait olduğu ile ilgili sorulara cevaplar ne olacaktır? • Eğitim Verilerinin Kullanımı: YZ modellerini eğitmek için telif hakkıyla korunan materyallerin kullanımıyla ilgili yasal sorunlar nasıl giderilecektir. 6. İstihdam ve İşgücü • Otomasyon Etkisi: Endüstri 5.0/6.0 gibi, YZ otomasyonunun neden olduğu işten çıkarmalar sonucu ortaya çıkan friksiyonel işsizlik nasıl giderilecektir? • İşe Alımda YZ: YZ tabanlı işe alım araçlarının istihdam yasalarına uygunluğunun sağlanması için neler yapılacaktır. 7. Ulusal Güvenlik ve Gözetim • Savaşta YZ: Otonom silahları ve YZ güdümlü askeri teknolojileri çevreleyen düzenlemelerden ve hatta YZ robotik askerlerin varlığı noktasında sivil, asker ayrımı nasıl olacak? Robot askerlerin soykırıma yol açması durumunda neler olacak? • Kitlesel Gözetim: YZ gözetim için kullanıldığında kamu güvenliği ile bireysel hakların dengesi nasıl sağlanacak? 8. Etik YZ Geliştirme • Şeffaflık ve Açıklanabilirlik: Açık ve anlaşılabilir YZ sistemleri için yasalar nasıl hazırlanmalıdır? • İnsan Hakları Korumaları: YZ’nın ifade özgürlüğü veya eşitlik gibi temel hakları ihlal etmesini önleyecek yasalar nasıl hazırlanacak? Kadın hakları, çocuk hakları, hayvan hakları gibi, YZ Hakları diye yeni bir alan oluşacak mı?  YZ Hukuku dinamiktir ve yeni teknolojiler ve kullanım durumları ortaya çıktıkça hala gelişmektedir. Politika yapıcılar, hukukçular, teknoloji uzmanları, etikçiler, felsefeciler, sosyal bilimciler, toplum mühendisleri dahil diğer paydaşlar, toplumun çıkarlarını korurken yeniliği teşvik eden dengeli bir çerçeve oluşturmak için nasıl bir çalışma yapacaktır. Hnr. Dr. Musa Karademir BDU Uluslararası Diplomatlar Birliği Başkanı United Kingdom EODP Türkiye Başkanı ve İyi Niyet Büyükelçisi TÜRFED Federasyonu Kurucu Genel Başkanı TÜKON Tüketiciler Konfederasyonu Kurucu Genel Başkan Yrd.