Nöbetçi Eczaneler
KAPİTALİZMİN TARİHİ HAKKINDA ŞAFAK TUNÇ İLE RÖPORTAJ
BUGÜN TÜM DÜNYADA NEREDEYSE RAKİPSİZ KALAN KAPİTALİZM NEDİR?
Kapitalizm çağdaş iki büyük iktisadi sistemden birisi ve en eskisidir. “Sermaye” anlamına gelen Latince “capitale” kelimesinden türetilmiştir.
Kapitalizm, üretim araçlarının kar amacıyla işletilmesine dayanan ticaret ve endüstrinin; bireyler, şirketler veya özel girişimlerin kontrolünde bulunduğu ve devlet müdahalesinin sınırlı olduğu bir ekonomik sistemdir.
NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?
İlk Çağ’da ve Orta Çağ da tüccar kapitalizminin erken biçimleri görülmüş olsa da . politik bir ekonomik sistemolarak 18. yüzyılda ortaya çıktığı, 19. yüzyılda yükselişe geçtiği ve 20. yüzyılda dünyaya hâkim olduğu söylenebilir.
Modern biçiminde kapitalizm, erken Rönesans döneminde Floransa gibi şehir devletlerinde tarımsal kapitalizmin ve merkantilizmin ortaya çıkışına kadar izlenebilir.
Kapitalist bir sistemde, özel teşebbüsler üretimin sorumluluğunu ve kârını üstlenmesidir. Ancak Kapitalist bir sistemde hükümetin ticari faaliyetleri denetleme yetkisi vardır.
ÖZEL MÜLKİYET NE ANLAMA GELİYOR?
Özel mülkiyet kapitalist sistemin özüdür. Devletin kontrolünden bağımsız, yani serbest piyasanın varlığını ifade eder.
KAPİTALİZMİN AVANTAJLARI NEDİR. NEDEN BU KADAR RAKİPSİZ KALDI DÜNYADA?
Kapitalizmin sunduğu avantajlardan biri, teorik olarak, gerekli finansal kaynaklara sahip herkesin bir iş kurabilmesidir. Veya kuramasa bile bununla ilgili bir ümidinin olmasıdır. Bu komünizmde olmayan bir ümittir.
Bu, durum vatandaşların girişimci olmaları için daha fazla fırsat, daha fazla iş ve daha fazla rekabet anlamına gelebilir. Rekabet, inovasyon için önemli bir itici güç ve şirketlerin kaliteli ürünler ortaya koyması için bir motivasyon kaynağıdır.
Kapitalizmin en büyük avantajı insanları varlığa yani zenginliğe çağırmasıdır komünizm ise yoklukta birlik ve eşitliği öngörmüştü.
KAPİTALİZMİNYARATABİLECEĞİ SORUNLAR NEDİR PEKİ
Kapitalizm kâr peşinde koşmayı teşvik eder. Kısa vadeli para kazanma amacı ve hırsı şirketleri uzun vadeli sonuçlara karşı körleştirir. Amaç sadece kar peşinde olduğunda orada tam anlamıyla kamunun ve halkın yararları gözetilemez.
Nitekim dünyada bu hırs yüzünden pek çok kriz yaşanmıştır.
ŞİRKETLERİN VE ZENGİNLERİN BU KADAR KONTROLDEN ÇIKMADIĞI ÇOK DAHA DENGELİ BİR KAPİTALİZM OLABİLİR Mİ?
Uygulanması zor çünkü güçleri arttıkça bir şekilde kendilerini dizginlemeye yönelik siyasi girişimler üzerinde hemen nüfuz satın alıyorlar.
KAPİTALİZME KARŞI TEPKİ OLDU MU PEKİ?
Evet hem de etkili bir tepki. Bir Alman Filozof olan Karl Marx, kapitalist sistemin işçiyi sömürdüğünü gördüğünde sosyalist modeli önermiştir. Bu ise daha sonra komünizme dönüşecekti.
KAPİTALİZM VE KOMÜNİZM , İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASI MÜCADELENİN İKİ KAHRAMANIYDI. SOVYETLER BİRLİĞİ 1991 DE ÇÖKTÜĞÜNDE KAPİTALİST BATININ SOĞUK SAVAŞ’I KAZANDIĞI KABUL EDİLDİ. PEKİ, GERÇEKTE KAZANAN KİMDİ?
Bu çok doğru bir soru? Evet, kazanan kimdi? Kapitalist ülkelerde yaşayan halk kazandı mı bu savaşı?
1967’den bu yana, en zengin Amerikalıların serveti ve geliri hızla artarken, ABD’de enflasyona göre ayarlanmış hane geliri, nüfusun en alttaki yüzde 60’ı için yerinde saymıştır . Avrupa’daki değişiklikler de, aynı yönü işaret ediyor. Türkiye’de de durum aşağı yukarı böyle. Kurumsal karlar en yüksek seviyede ama halk yerinde sayıyor.
KAPİTALİZM İLERLEMEYE DEVAM EDERKEN ARTIK KENDİ KUSURLARIYLA YÜZLEŞİYOR DENİLEBİLİR Mİ?
Kapitalizm sadece tepedekiler için çalışıyormuş gibi göründükçe, ileride demokratik meşruiyeti sürdürmekte daha fazla sorun yaşayacağı kesin. Kapitalizm hayatta kalmak için mutlak surette Reform Yapmalıdır.
Bugün pek çok ülke hafta tatillerini 3 güne çıkarmanın ve haftalık çalışma saatlerinin azaltılması hazırlığını yapmaktadır.
TARİH BOYUNCA DEĞİŞMEYEN BİR GERÇEK VAR, TARİHTE YAŞAYAN HER TOPLUMUN ÜRETİM ARAÇLARINA SAHİP OLANLAR VE OLMAYANLAR OLARAK İKİ SINIFA BÖLÜNDÜĞÜ GERÇEĞİ. MARX BU DURUMU ŞU ÜNLÜ SÖZÜYLE ÖZETLER: “ŞİMDİYE KADARKİ BÜTÜN TOPLUMLARIN TARİHİ, SINIF SAVAŞIMLARI TARİHİDİR.” BU DURUM HALA GEÇERLİ Mİ?
Şimdiye kadar böyleydi ama artık değil…
Kapitalizm artık neredeyse rakipsiz olarak dünyayı yönetiyor. Bazı küçük istisnalar dışında, tüm dünya artık ekonomik üretimi aynı şekilde organize ediyor.
Bu zaferin tarihsel bir emsali yok. Geçmişte, kapitalizm -ister MÖ altıncı yüzyılda Mezopotamya’da, ister Roma İmparatorluğu’nda, ister Orta Çağ’da İtalyan şehir devletlerinde ister Osmanlı İmparatorluğunda veya erken modern çağda yaşayan ülkelerde olsun- üretimi organize etmenin diğer yollarıyla bir arada var olmak zorundaydı.
Günümüzde, ideolojik rakiplerini geride bırakan kapitalizm artık rakipsiz. İnsanlık tarihinde hiçbir zaman tek bir üretim tarzı evrensel hale gelmemişti. Budurum ilk kez gerçekleşti.
Şimdi artık iki kapitalist kamp üstünlük için savaşmaktadır. gelişmiş endüstriyel Batılı demokrasilerin önderlik ettiği LİBERAL KAMP ile Çin’in başını çektiği DEVLET LİDERLİĞİNDEKİ SİYASİ KAMP.
Ama Her birinin önünde büyük sorunlar var.
KÜRESEL EKONOMİNİN VE SİSTEMLERİN GELECEĞİNDE NE VAR?
Kapitalizm insanların büyük çoğunluğunun beklediği refahı veremedi.
Zenginlerin daha fazla zenginleşmesine sebep oldu.
Sosyalizm ve Komünizm, ise insanları daha fazla üretmesi için ödüllendirmedi
Daha fazla üretim yapmanın yollarını bulamadı
Teşvik yoksa fazla üretim de olmaz
O zaman daha fazla zenginlik de olmaz
Peki ne olur?
Düşük üretim olur bu da kitlesel yoksulluk yaratır.
Hiçbir ülke, komünizmin gerçekte ne anlama geldiğinin tam anlamıyla anlamadığı için komünist bir ülke haline gelemedi.
Sosyalizmi benimseyen ülkelerdeki, yöneticiler toplum için çalışmak yerine konumlarını kötüye kullanarak yaygın bir yolsuzluğa bulaştı.
Ancak hem kapitalist hem de sosyalist idealleri birleştirerek başarıya ulaşan bazı ülkeler var.
Örneğin Kuzey Avrupa ülkeleri, bireyi fazla üretim için ödüllendirirken, ağır vergilendirme sistemi ile servetin halkarasında adil bir şekilde dağıtılmasına yardımcı oldu.
Herkes eşit olmayabilir, ama tüm vatandaşların sahip olacağı belli bir yaşam standardı vardır.
BİR TOPLUMDAKİ BAŞARIYI NE AÇIKLAR?
Toplumsal sınıflar hayatlarını sürdürürken yaşam kalitesi bakımından aralarındaki farklılıkların az olması belki de…
YORUMLAR